Ellen ten Damme

En dat is ze allemaal tegelijk. De ware magie is haar eerlijkheid. Hoewel haar verbluffende veelzijdigheid anders kan doen vermoeden, doet ze alleen maar waar ze werkelijk in gelooft. Ondanks haar duizelingwekkende maskerades, is ze altijd zichzelf. Ze is echt.

Er zijn veel mensen die zich artiest noemen, maar op weinigen is die eretitel zozeer van toepassing als op Ellen ten Damme. Zij is een artieste pur sang, die met volle overgave leeft voor het podium, haar kunst en haar publiek. En alleen de naam artiest doet haar recht, omdat elke andere kwalificatie haar tekort zou doen. Ze is zangeres, actrice, acrobate, danseres, muzikant, schrijfster en componiste en dat is zij allemaal tegelijk. Haar verbluffende veelzijdigheid komt voort uit het feit dat zij zozeer gelooft in haar kunst en er met zoveel zinderende energie van geniet, dat zij het zichzelf nooit zou toestaan om het zichzelf makkelijk te maken. Ze zoekt altijd de grenzen op van verschillende disciplines en van haar eigen kunnen. Ze is altijd op zoek naar het artistieke avontuur. Dat is wat de ware artiest kenmerkt.

Wonderkind
Ellen ten Damme (1967) groeide ver van de spotlights, rookmachines en televisiecamera’s op in het Drentse Roden. Maar de wereld zou van haar horen, dat was toen al duidelijk. Ze was een muzikaal en sportief wonderkind. Als turnster behoorde zij tot de top van Nederland. Ze speelde klassiek viool en had haar eigen popband. Ze ging naar het Atheneum, studeerde een paar jaar Nederlandse literatuur in Groningen, deed een vooropleiding op het conservatorium en studeerde tenslotte af aan de Academie voor Kleinkunst in Amsterdam. Ze was net twintig toen ze haar eerste single uitbracht.

Bovenal muzikant
Ellen ten Damme verwierf landelijke bekendheid als zangeres en actrice. Ze speelde in uiteenlopende speelfilms zoals De Kleine Blonde Dood, No trains no planes en De Tranen van Maria Marchita. Voor die laatste rol werd ze genomineerd voor een Gouden Kalf. Op televisie speelde ze rollen in de serie Pleidooi en in Jiskefet. Met haar rol in de reclame voor het Zwitserleven Gevoel groeide ze uit tot een sekssymbool van een generatie. In Duitsland had zij succes met films en soundtracks voor Conamara, Tatort, Die Musterknaben, en in Amerika met soundtracks voor Caspar the Friendly Ghost, Sweet Valley High, en Power Rangers. Ze speelde rollen in het theater en schreef columns voor De Volkskrant.

Maar in haar hart is ze toch altijd vooral muzikant gebleven. Ze schrijft haar eigen liedjes, speelt viool, piano en gitaar en is wellicht een van de beste zangeressen van haar generatie, met haar soepele en intense stem die elk genre lijkt aan te kunnen, van rock-’n-roll tot opera, en die elke kleur kan aannemen, van rauwe energie tot verstilde lyriek. Ze speelde op Noorderslag, Pinkpop en Lowlands maar ook met het Jazz Orchestra of the Concertgebouw, de Konrad Kosselleck Big Band en het Metropole Orkest.

Een van haar grootste kwaliteiten als zangeres is haar theatraliteit. Weinigen zijn in staat om muziek en teksten zo dwingend over het voetlicht te brengen als zij. Een ander aspect van haar theatraliteit is haar vermogen om het podium te veroveren. Ze is een podiumbeest met ongelofelijke intensiteit. Gevoelig, gewaagd, grappig en grenzeloos. Ze heeft het publiek zo intens lief dat ze het opvreet. Ze bedient zich van een eindeloos arsenaal aan theatrale middelen, waaronder maskerades en verkleedpartijen, handstanden en radslagen, pruiken en uitdagende jurkjes, cabaret, variété en acrobatiek. Ze heeft dan ook een voorliefde voor onconventionele artiesten als Marlène Dietrich, Nina Hagen en Kate Bush.

In 2009 culmineerden deze elementen in de speciaal rondom haar gemaakte internationale circusshow Cirque Stiletto. Hiermee stond ze een maand lang in Carré om vervolgens in alle grote zalen in het hele land te spelen. Het was een bejubelde voorstelling met wervelende circusacts waarin de entertainer in de zangeres tot haar recht kwam, of in de woorden van Loek Zonneveld in een recensie uit de Groene Amsterdammer: ‘Ellen ten Damme […] die veel laden opentrekt van haar rijk met idiomen, toonsoorten, stijlen en genres doordesemde zangmeubilair, en die ook nog eens over een onverwoestbaar gevoel voor humor beschikt en een podiumbestialiteit waarmee ze ons allemaal rauw lust en intens liefheeft.’ Het zijn woorden die de recensent niet snel bij een andere artiest zal kunnen herhalen.

Nederlandstalige liedjes
Ellen ten Damme heeft drie albums op haar naam met pure Engelstalige rockmuziek, iets wat haar goed ligt. In dit genre maakte ze ook in Duitsland furore, niet in de laatste plaats als vaste zangeres bij de Duitse überrocker Udo Lindenberg, met wie ze in grote uitverkochte stadions heeft gespeeld over de hele wereld. Het scheelde maar een haar of ze had met haar provocatieve song Plattgefickt! Duitsland vertegenwoordigd op het Eurovisie Songfestival.

Twee jaar geleden ging het roer om, althans zo lijkt het voor een buitenstaander. Toen verscheen het Nederlandstalige album Durf Jij? met teksten van Ilja Leonard Pfeijffer. Deze samenwerking was al enkele jaren eerder tot stand gekomen tijdens het door De Revisor en de NPS georganiseerde evenement De Avond van het Liefdeslied waar musici werd gevraagd samen te werken met een dichter. Zo schreven Pfeijffer en Ten Damme samen het lied Durf Jij? En dat smaakte naar meer, vonden ze zelf. Dat werd beaamd door het publiek, want het album bereikte eind vorig jaar de gouden status.

Enkele maanden daarvoor was ze ook al onderscheiden met de Gouden Notenkraker, een prijs toegekend door collega-musici die daarmee hun waardering uitten voor de haar theatershow Durf Jij? en Cirque Stiletto. En dan was er ook nog de hit Wat is Dromen met de 3Js. Zo heeft deze artieste absolute topjaren achter de rug.

In de zomer van 2011 gaf Ellen ten Damme een denderende show in het Concertgebouw in Amsterdam in samenwerking met de Wereldband en het Scapino Ballet. 2012 trapte ze af met een hoofdrol in Amsterdam Sinfonietta’s Breder dan Klassiek. Gevolgd door haar eigen show “SPITZ!”, een bijzondere samenwerking met het Scapino Ballet Rotterdam met als resultaat een uitdagende mix van haar Nederlandstalige (pop)muziek prachtige choreografieën van Ed Wubbe en spectaculaire visuals.

Eind 2011 heeft Ellen ten Damme zich opgesloten op het platteland om een nieuwe cd te schrijven. En zo kwam de langverwachte opvolger van Durf Jij? tot stand: Het Regende Zon, een nieuw album met Nederlandstalige liedjes op teksten van haar kameraad en vaste dichter Ilja Leonard Pfeijffer, maar ook van Harry Mulisch, Remco Campert en Ellen ten Damme zelf. Het is een gedurfde en melancholieke plaat geworden liefde en alle ellende die daarbij komt kijken. Ze zingt over mislukte relaties, eenzaamheid en onvervulde verlangens. ‘Centraal staat toch de hoop dat de liefde overwint,’ aldus het persbericht. We helpen het haar hopen.